دانشمندان آلمانی برگی از دستنوشته های فرانتس شوبرت، آهنگساز بزرگ را با یک فناوری تازه بررسی می کنند تا جای مُهرهای کوچک کاغذسازان را که به «نقشاب» (watermark) معروف است بر روی آن پیدا کنند.
در این روش به جای استفاده از اسکنرهای معمول از دوربینهای فروسرخ (مادون قرمز) استفاده می شود. جایی از کاغذ که زیر این مُهرها کمی فشرده شده، نازکتر شده و بنابراین زودتر گرم می شود و تابش فرو سرخ آن را تشخیص می دهد.
هاگن ایمل، پژوهشگر کتابخانه ملی برلین درباره روش کار می گوید: «وقتی دستنوشته را روی سطح گرم می گذارم می توانم فورا مُهر “نقشاب” را ببینم. همزمان می توانم آن را ثبت کرده و به کامپیوتر منتقل کنم. در چند ثانیه اول، وقتی که برگه در شفاف ترین حالت خود است و هنوز جای جوهر ظاهر نشده می توانم دنبال نقوش بگردم. اصلِ کار در این است.»
تمامی کاغذسازیهای برجسته اروپا تا ابتدای قرن بیستم روی تولیداتشان «نقشاب» می زدند. کاغذ، محصول مهم و گرانی بود ومُهر گذاشتن روی کاغذ مثل گذاشتن نشان تجاری روی تولیدات بود.
مارتینا ربمن، مدیر گروه موسیقی کتابخانه ملی برلین در باره اهمیت این نقشاب ها می گوید: «نقشاب ها به ویژه وقتی مهم اند که روی دستنوشته ها کار می کنیم، به خصوص برای تعیین سال و جای کتابتِ اسناد. به کمک نقشاب می توانیم بسیار آسانتر زمان و جای نوشته شدن یک سند را تعیین کنیم.»
این فناوری از سوی دو گروه تحقیقاتی در دانشگاه برانشویگ ساخته شده و تا کنون در دو کتابخانه و مرکز اسناد به کار گرفته شده است. این دوربینها را همچنین می توان برای جستجوی نقشاب در آثار هنری نیز بکار برد. از جمله آثار موزه چاپ و تصویرگری در برلین که نزدیک به ۶۸ هزار دستنوشته موسیقی قدیمی را در اختیار دارد.
اما گام بعد در این مسیر، ارزان کردن این فناوری یکصدهزار یورویی است تا بتوان در دیگر موسسات از آن بهره گرفت. به احتمال بسیار زیاد کار با فناوری فروسرخ بر روی دستنوشته های موسیقی ادامه خواهد داشت و رازهای دیگری را در چند سال آینده آشکار خواهد کرد
