به گزارش آژانس خبری بین المللی فرحت،گزارشگران بدون مرز (RSF) افزایش تهدیدها، احضارها برای بازجویی و دستگیری های خودسرانه را که روزنامه نگاران و رسانه ها در دو ماه گذشته در افغانستان در معرض آن قرار گرفته اند، محکوم می کند.
اعلامیه ی که از سوی این نهاد بین المللی حمایت از رسانه‌ها منتشر شده آمده است؛که سازمان استخبارات طالبان موسوم به «استخبارات» و وزارت امر باالمعروف و نهی از منکر مستقیماً در این آزار و اذیت که ناقض قانون مطبوعات افغانستان است، دست دارند.
آخرین مورد از بسیاری از خبرنگاران بازداشت شده شامل اسلم حجاب، گزارشگر اقتصادی و حسرت وارث مجری برنامه های سیاسی تلویزیون آریانا نیوز به مدت 48 ساعت در بازداشت بودند.
این دو مورد دستگیری خودسرانه به دور از انزوا هستند. از زمان تسلط طالبان بر افغانستان در 15 حوت 2021، حداقل 50 روزنامه نگار و کارمند رسانه برای مدت کوتاهی توسط پولیس یا استخبارات بازداشت شده اند. این دستگیری ها که اغلب با خشونت همراه است، از چند ساعت تا نزدیک به یک هفته به طول انجامیده است. آنها معمولاً زمانی رخ می دهند که خبرنگاران تظاهرات خیابانی زنان در کابل، پایتخت افغانستان را پوشش می دهند و نقش مهمی را که استخبارات در آزار رسانه ها ایفا می کند، نشان می دهد.
این سرویس اطلاعاتی به ریاست ابوالحق واثق نقش کلیدی را در حکومت طالبان ایفا می کند و مستقیماً زیر نظر نخست وزیر موقت نظارت می شود. این اداره جایگزین ریاست امنیت ملی جمهوری اسلامی افغانستان (NDS) شده است، که خود وارث KHAD (آژانس اطلاعات دولتی)، شاخه محلی KGB در دهه 1980 بود.
استخبارات فقط در دستگیری خبرنگاران دخالت مستقیم ندارد. RSF دریافته است که چندین رسانه تماس های تلفنی تهدیدآمیز و احضارهایی برای بازجویی از مقامات استخبارات دریافت کرده اند. جواد سارگر، مقام ارشد استخبارات مسئول اداره 53، که رسانه ها را اداره می کند، اخیرا خبرنگاران را با “دعوت” به توقف پوشش برخی موضوعات و عدم درخواست از برخی خبرنگاران برای شرکت در بحث های تلویزیونی، وحشت زده کرد، “اگر من را نمی خواهید. تا زبانت را درآورم.»
رضا معینی، رئیس میز ایران و افغانستان RSF گفت: «تهدید به پاره کردن زبان خبرنگاران به منظور جلوگیری از پوشش برخی موضوعات، کاملا غیرقابل قبول است. روزنامه نگاران باید بتوانند حرفه خود را بدون تهدید دائمی دستگیری و شکنجه انجام دهند. این تهدیدات غیرقانونی، که قوانین رسانه ای افغانستان را نقض می کند، در زمان آزار و اذیت فزاینده و قوانین محدودکننده فزاینده برای حق اخبار و اطلاعات، وحشتناک تر است.
علاوه بر تهدید استخبارات، خبرنگاران افغان باید با وزارت امر بالمعروف و نهی از منکر نیز برخورد کنند. اشتباه.” این وزارتخانه بود که فرمانی را در 22 نوامبر صادر کرد که در آن برخی از قوانین حاکم بر آزادی مطبوعات در افغانستان تعریف شده بود. از جمله، از روزنامه نگاران خواسته شد تا با مفسرانی که ممکن است از دولت انتقاد کنند، مصاحبه نکنند یا از آنها برای شرکت در بحث های استودیو تلویزیونی دعوت نکنند. و به زنان خبرنگار گفته شد که باید حجاب کامل داشته باشند.
رؤسای چهار شبکه تلویزیونی خصوصی – طلوع،یک، آریانا نیوز و شمشاد – چند هفته بعد در 16 و 22 دسمبر به وزارت اطلاعات و فرهنگ احضار شدند. هدف از این جلسات که با حضور نمایندگانی از استخبارات و وزارت امر بالمعروف و نهی از منکر برگزار شد، تذکر به آنها برای پایبندی دقیق به فرمان ۲۲ نوامبر بود. روسای شبکه های تلویزیونی تحت فشار مجبور شدند با اجرای این فرمان موافقت کنند.
در اعلامیه این نهاد حامی خبرنگاران تاکید شده،این فرمان ناقض قانون رسانه ای است که در مارچ 2015 ابلاغ شد و هنوز به طور رسمی اجرا می شود.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی دولت و معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ هنگامی که از سوی RSF مورد پرسش قرار گرفت، تأیید کرد که این قانون هنوز به قوت خود باقی است و مانع از فعالیت زنان به عنوان روزنامه نگاری نمی شود و هیچ وزارتخانه یا نهادی نباید در فعالیت های خبرنگاران مداخله کند.
او همچنین از ایجاد قریب الوقوع “کمیسیون تخطی از جرایم رسانه ای” خبر داد.
این وضعیت برای روزنامه نگاران گیج کننده تر است زیرا دستورالعمل های مربوط به آنها از منابع مختلفی صادر می شود. رسانه ها همچنان که از سوی وزارتخانه های مختلف و استخبارات تحت فشار قرار گرفته اند، باید از دستورات مرکز اطلاع رسانی و رسانه های حکومت نیز تبعیت کنند.
در 29 جنوری، GMIC توصیه هایی را برای “همه رسانه ها در افغانستان” صادر کرد که در اصل 11 قاعده برای رسانه ها را که در 19 سپتامبر اعلام شد تأیید می کند. این اعلامیه ها به تضعیف بیشتر نقش وزارت اطلاعات و فرهنگ در قبال رسانه ها کمک کرده است که با این وجود رسماً تحت اختیار آن قرار دارند.
در آخرین فهرست جهانی آزادی مطبوعات که RSF در آپریل 2021 منتشر کرد، افغانستان از میان 180 کشور در رتبه 122 قرار دارد.
حجت الله مجددی معاون اجرایی فدراسیون خبرنگاران در افغانستان گزارش نشر شده از سوی RSF را در چهار ماه گذشته تاید میکند.
واکنش:
ذبیح الله مجاهد معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ حکومت سر پرست افغانستان میگوید:امارت اسلامی به آزادی رسانه ها متعهد است، رسانه ها هم مکلفیت دارند که بی طرف و به ارزش های دینی و ملی متعهد باشند.
وی تاکید میکند؛ما تلاش داریم که موانع در برابر رسانه ها را دور نماییم، از رسانه ها نیز میخواهیم که به قانون رسانه ها عمل نمایند.
راپورها و تشویش ها در این مورد تحت برسی است.
احسان الله صدیقی
