سؤال: حکم تجلیل میلاد نبی الأکرم صلى الله علیه وسلم و غیره مناسبت های اسلامی مانند سالگرد هجرت نبوی و إسراء و معراج چیست؟
جواب : بسم الله، والحمد لله، والصلاه والسلام على رسول الله، وبعد …
هستند کسانی از مسلمانان که کوچک ترین توجه و یادی از مناسبت های اسلامی و یا تجلیل از هجرت نبوی یا إسراء و معراج، و یا هم ولادت رسول صلى الله علیه وسلم، … و موضوعاتی از این دست را بدعت گمراهی پنداشته و سزاوار آتش می دانند که این گونه مطلق حکم کردن درست نمی باشد؛ بلکه آنچه قابل نکوهش و انکار است انجام بعضی از منکرات و خرافاتی است که به همین مناسبت در بعضی از کشور ها بدون هیچ دلیل و حجت شرعی انجام می شود. ولی غنیمت شمردن فرصت برای بیان سیرت رسول الله صلى الله علیه وسلم، و معرفی شخصیت این پیامر عظیم، و رسالت جاویدان رحمت عالمین در سالروز میلاد ایشان چگونه می‌شود که بدعت باشد و گمراهی؟!
همانا وقتی ما از این ایام بزرگ سخن می گوییم در حقیقت مردم را از نعمت بزرگی یاد آور می شویم و یاد آوری از نعمت ها امری مشروع ، مطلوب و ستوده است. و الله متعال ما را در قرآن بدان امر کرده است : (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَهَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جَاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَکَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرًا* إِذْ جَاءُوکُمْ مِنْ فَوْقِکُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا)،{احزاب ۱۰-۹} « ای مؤمنان ! به یاد آورید نعمت خدای را در حق خودتان ، بدان گاه که لشکرها به سراغ شما آمدند ولی ما تندباد ( سخت سردی ) را بر آنان گماشتیم و لشکرهائی ( از فرشتگان ) را به سویشان روانه کردیم که شما آنان را نمی‌دیدید. خداوند می‌دید کارهائی را که می‌کردید . ( به خاطر بیاورید ) زمانی را که دشمنان از طرف بالا و پائین ( شهر ) شما ، به سوی شما آمدند ( و مدینه را محاصره کردند ) ، و زمانی را که چشمها ( از شدّت وحشت ) خیره شده بود و جانها به لب رسیده بود ، و گمانهای گوناگونی درباره‌ی ( وعده‌ی ) خدا داشتید.»
این آیه یاد آور جنگ خندق یا احزاب است که قریش و هم پیمانان شان در مدینه پیامبر علیه الصلاه والسلام را با سایر مسلمانان محاصره کرده و تصمیم به نابودی اسلام گرفته بودند … و الله ایشان را از این مهلکه نجات بخشید و بر دشمنان اسلام لشکری از فرشتگان و طوفان سردی را مسلط کرد. الله این ایام را در قرآن یاد آوری و تجلیل می کند که این روز ها را فراموش نکنید و معنایش این است که ما همیشه این نعمت ها را به یاد داشته باشیم و از یاد نبریم.
سخن از نعمت ها مطلوب است و در این ایام از نعمت های الله یاد آور می شویم و با ذکر حوادث زندگی رسول الله صلی الله علیه و سلم پند ها و اندرز هایی و درس هایی را توشه گرفته و این آیا عیب است و بدعت و گمراهی ؟! هرگز!
دریک فتوای دیگر علامه قرضاوی می فرماید:
امروزه بعضی محافل و تجلیل های از میلاد النبی صورت می گیرد که ما آن را تایید کرده و برای مسلمین مفید می دانیم. ما می دانیم که صحابه -رضوان الله علیهم- از میلاد پیامبر صلى الله علیه وسلم و یا مناسبت های مانند هجرت و… تجلیل نمی کردند. چرا که آنها این قضایا را عملا نفس می کشیدند و یکجا با رسول الله صلى الله علیه وسلم، زنده نگه می داشتند. پیامبرصلى الله علیه وسلم در ذهن و ضمیر شان همیشه زنده بود و هرگز از قلب شان بیرون نمی رفت.
چنانکه سعد بن أبی وقاص رضی الله عنه می گوید: « ما سیرت پیامبر صلى الله علیه وسلم را در یاد و خاطر فرزندان خود مانند حفظ قرآن کریم زنده نگه می داشتیم »
ایشان بطور روزانه به فرزندان خود حکایت می کردند که در بدر، احد، خندق، خیبر و… چه اتفاق افتاده و نیازی نداشتند که سال یک مرتبه از پیامبر در هنگام سالروز ولادت شان یاد کنند.
سپس عصر و زمان فراموشی فرا رسید و مردم این حوادث را فراموش کردند و از ذهن و ضمیر شان غایب شد و این افتخارات را از یاد بردند و بدان نیاز افتاد که یاد و خاطرات عصر پیامبر صلی الله علیه و سلم دوباره زنده شود. درست است که بعضی از بدعت ها نیز در این میدان راه یافت که مورد تایید ما نیست؛ ولی من می گویم که ما اگر از میلاد النبی تجلیل می کنیم بدان خاطر است که مردم را به حقایق سیرت نبوی و رسالت محمدی آشناسازیم. من اگر از میلاد النبی تجلیل می کنم در حقیقت از رسالت آسمانی تجلیل می کنم!
به همین مناسبت مردم را به این سخن بزرگ تذکر می دهم تا ایشان را به سیرت نبی کریم صلى الله علیه وسلم پیوند بدهم: (لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ لِّمَن کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا) [الأحزاب ۲۱] « سرمشق و الگوی زیبائی در ( شیوه‌ی پندار و گفتار و کردار ) پیغمبر خدا برای شما است . برای کسانی که ( دارای سه ویژگی باشند : ) امید به خدا داشته ، و جویای قیامت باشند ، و خدای را بسیار یاد کنند.» تا مانند صحابه آماده‌ی قربانی و ایثارگری شوند، مانند علی با خوابیدن در بستر پیامبر پیش مرگ رسول الله صلى الله علیه وسلم گردند تا چون اسماء که برای کمک به رسالت آسمانی به کوه ثور بلند شد ایشان نیز در راه ادای رسالت آماده تحمل سختی ها شوند.
بالاخره تا مانند رسول الله که در سفر هجرت برنامه ریزی کردند برنامه ریزی کنیم و همچون ایشان بر الله توکل کنیم چنانکه وقتی ابوبکر گفت یا رسول الله اگر یکی از مشرکین پایین پای خود را ببیند ما را خواهد دید فرمودند : “ای ابوبکر گمانت در رابطه به دو کسی که سوم شان خدا است چیست؟! نگران نباشد الله با ماست.”.
ما امروز نیازمند این درس ها و این گونه تجلیل ها هستیم تا مردم را با معانی و مفاهیم سیرت پیامبر صلی الله علیه و سلم آشنا سازیم. باور من این است که از ثمرات مثبت این محافل پیوند با اسلام از طریق سیرت پیامبر صلى الله علیه وسلم است. تا مردم ایشان را به عنوان الگو اختیار کرده و به ایشان اقتدا کنند و محفل و تجلیلی که غیر از این باشد آن را تایید نکرده و مفید نمی دانیم.
والله اعلم
ماخذ از صحفه دکتر یوسف قرضاوی
میلاد بهترین خلقت خداوند متعال بر همه مسلمانان جهان مبارک باد
توخی
